ÜSTÜN ZEKÂLILAR

Haziran ayı içerisinde Nafi Güral Fen Lisesi’nin yılsonu etkinliklerini ve Türkiye’nin pek çok ilinden Kütahya’ya gelerek robot yarışmalarına katılan yarışmacı öğrencileri izledim. Hepsinin ortak özelliğinin, normalin üzerinde zeki olduklarını düşünürken, aklıma üstün zekâlıların karakteristik özelliklerini araştırmak geldi. Araştırmalarımdan çıkan sonucu sizlerle paylaşmak istiyorum

A. Üstün Zekâlıların Farklı Düşünme Özellikleri

1 – Oldukça fazla bilgiye sahip olma ve bunları unutmama.
2- İleri düzeyde anlayış kabiliyeti. (Leb demeden leblebiyi anlama.)
3-Alışılmadık seviyede farklı konulara ilgi ve merak, çok soru sorma.
4- Lisan kullanımında, kelime hazinesi ve dil yeteneğinde üstünlük.
5- Hızlı düşünme, hızlı ilerleme ve sonuca çabuk ulaşma.
6- Esnek ve farklı düşünme.
7- Geniş çaplı sentez kabiliyeti.
8- Garip, alışılmadık ve farklı ilişkileri görebilme kabiliyeti.
9- Orijinal, ilginç fikirler ve çözümler üretebilme, yetişkinler gibi söylemler ve davranışlar
10- Genelleme yapma, sonuçları hissetme, soyut düşünme ve alternatifler üretme konusunda erken ve hızlı gelişme.
11- İnatçı, kararlı, hedefe dönük ve hatta bazen maceracı davranışlar
12- Disiplinli çalışma; bağımsız ve çoğu zaman isyankâr davranışlar.
13- Çabuk sıkılma, yapacak bir şeyler arama, boş duramama.
14- Kompleks, karmaşık şeyleri tercih etme; tartışmalardan zevk alma.
15- İlgi bekleme, onore edilmekten hoşlanma, çok konuşma.

B. Üstün Zekâlıların Duygusal Yönden Farklılıkları

1- Başkalarına karşı son derece duyarlılık. Düşünüleni çabuk hissetme.
2- Tuhaf bir mizah anlayışı. (Bu bazen başkalarını kırabilir veya rahatsız edebilir.)
3- Farklı olduğunu kendi hissettiği gibi başkalarına da hissettirmeye çalışma.
4- Küçük yaşta beliren bir idealizm.
5- Hissi derinlik, duygusallık.
6- Mükemmelcilik. (Dolayısıyla kendini ve başkalarını beğenmeme.)
7- Belli derslerde olağanüstü bir başarı gösterme.
8- Bilinmeyen, esrarlı konulara büyük bir alaka.
9- Yüksek bir konsantrasyon kabiliyeti, ciddiyet.
10- Başkalarının verdiği hükümlere pek aldırış etmeme.
11 – Tutku ile bağlandığı bir konuyu her yerde gündeme getirme.

C. Üstün Zekalıların Fizik ve Fizik Ötesi Duyular Açısından Farklılıkları

1- Duyularda (renkler, sesler, kokular vs. üzerinde) aşırı hassasiyet.
2- Fiziksel ve entelektüel gelişmede farklı bir ilerleme hızı.
3- Başarılı olamadıkları fiziki aktivitelerde yer almayı istememe, yarışmacı fiziki aktivitelerden kaçınma.
4- Güzel sanatlardan birinde gösterilen yüksek kabiliyet. (Belli bir eğitim olmasa bile.)
5- Fizik ötesi olayları düşünmeye yaşıtlarına göre daha önceden başlaması, felsefi tavırlar, garip düşünceler vb.
6- Şairane ifadeler, güzel ve edebi sözler.
7- Girişimcilik ve mücadele gerektiren konularda üretkenlik.
8- İç dünyasında derinlik ve bunun getireceği yalnızlık.
9- Teorik ve estetik değerlere önem verme.
10- Aşk, şevk, istek ve içten gelen gayretin yüksek düzeyde oluşu.
11-Sık sık düşüncelere dalma, hayal gücünün kuvvetli oluşu.

D. Üstün Zekâlıların Sosyal Açıdan Farklı Özellikleri

1- Kendi isteklerini yerine getirme ve kişilik konusunda erken gelişme.
2- Sosyal problemlere güzel ve doğru çözümler önerme.
3- Liderlik, grup kurma, ekip oluşturma ve yönlendirme.
4- Sosyal problemleri doğru teşhis edebilme ve anlayabilme,
5- Toplumun adalet, güzellik, doğruluk gibi yüksek ihtiyaçları ile ilgilenme.
6- Yüksek ahlaki özelliklere sahip olma
7- Yüksek düzeyde bir adalet duygusu.
8- Kendine güven, kararlılık.
9- Kendinden büyüklerle arkadaşlığı tercih etme.

Bunları yazarken, dost çevrelerimdeki bazı ailelerin, kendi çocuklarının, ailenin alışılagelmiş düzenine uymadıklarından, yaramazlığından, söz dinlememelerinden, kabına sığamamalarından şikayet ettiklerini hatırladım. Demek ki çocuklarımızın, ailenin rutin hayat tarzına uymayan davranışlarını iyi değerlendirmemiz gerekiyor. Belki de üstün zekâlı olan çocuklarımızı keşfedemediğimiz için onların geleceklerini sorunlar yumağı haline getiriyor olabiliriz, zira üstün zekâlıların özel eğitim almaları gerekir.

Eğer çocuklarımızda üstün zekâ pırıltısı hissediyorsak, Milli Eğitim Müdürlükleri bünyesinde görev yapan RAM’dan (Rehberlik Araştırma Merkezi) yardım alabiliriz

Günümüzde bilgiye ulaşmak çok kolay. Burada yazılanlardan daha kapsamlı bilgilere, internet üzerinden kolayca ulaşmak mümkün. Kim bilir, belki de çocukluk yaşını tamamlamış yetişkinlerimizin keşfedilmemiş üstün zekâ yeteneklerini bile keşfetmek mümkün olabilir.

Çocuklarımız sadece ailemizin değil, ülkemizin geleceği. Onların geleceklerini hak ettikleri biçimde hazırlamak boynumuzun borcudur.

Nafi Güral
Yönetim Kurulu Başkanı